Homosistein, metoinin ile sistein arasındaki bir ara formdur ve rutin testlerde bakılmaz (metionin ve sistein birer amino asittir). Bakılmadığı için uzun süre genellikle yüksek kalır ve en son ciddi bir kronik hastalık tablosu görülmeye başlar. Aslında önceden bu teste bakılsa ve uygun müdahale yapılsa hastalığı önleyici olmak adına önemli bir adım atılmış olabilir. Kronik hastalıklar ile homosistein arasında nasıl bir ilişki var diye bakacak olursak, genellikle homosistein yüksekliğinin kronik hastalıklarla ilişkisi literatürde göze çarpar. Bu nedenle homosistein seviyelerini düşürme önerilerine daha sık rastlayabiliriz. Bu durumda B6, B12, folat, betain, magnezyum ve çinkodan zengin beslenme önerilir. Bazen de düşük olabilir. O zaman yine bu besin bileşenlerinden zengin beslenmekte yarar var ama yeterli olmayacaktır.
Eğer homosistein düşük ise basitçe proteinden fakir beslenme buna sebep olabilir. Ancak vücutta oksidatif stres, toksin fazlalığı, belki ağır metaller, inflamasyon da fazla olabilir. Daha doğrusu, homosistein düşüklüğü bunlardan kaynaklanıyor olabilir, diğer taraftan bunlara da sebep olabilir. Mekanizmasına bakacak olursak, homosisteinden sistein oluşur, sisteinden de taurin ve sülfat oluşarak detoksifikasyon için önemli parçalar üretilir. Bir de sisteinden glutatyon üretilir, hücre içi antioksidanların kraliçesi. Homosistein düşük olduğunda glutatyon da yeteri kadar üretilemez ve hücrede bozulmalar başlayabilir. Neyse ki yapılabilecek çok şey var.
Homosistein düşük olduğunda vücuda kükürtlü aminoasitleri, glutatyon üretiminde kullanılan amino asitleri ve kükürtlü besinleri vermek lazım.
Kükürtlü amino asitler: sistein, metionin, taurin. Glutatyon üretiminde kullanılan amino asitler: glutamin, sistein, glisin. Kükürtlü besinler: yumurta sarısı, kuzu eti, lahanagiller, soğan, sarımsak, turp vb. Bu şekilde kükürt ve kükürtlü amino asit içeren besinlerin diyete eklenmesi önem taşır.
Glutamin ve glisin için et, et suları, kemik suları kullanılabilir. Histamin intoleransı durumunda et ve kemikleri fazla süre kaynatmamak (3-4 s yeterli olabilir) gerekecektir. Sistein için yumurta sarısı çok iyi bir kaynaktır. Betain (kırmızı pancar), çinko (balık ve sakatat), magnezyum (sakatat, koyu yeşil yapraklı sebzeler), B vitaminleri (koyu yeşil yapraklılar, ev yapımı yoğurt, yumurta, sakatat), kolin (yumurta sarısı) de gerekecektir.
Unutulmaması gereken önemli bir husus da sindirim sağlığıdır. Yani sindirim ve emilimin de yeterli olması önemli. Bu nedenle sakin bir yerde sadece yemeğe odaklanarak yemek, gerekirse bir uzmandan bu konuda destek almak gerekir. Yine uzman eşliğinde bazı takviyeler de kullanılabilir.
Peki homosistein kaç olmalı? Bununla ilgili yapılan bir araştırma homosistein düzeylerinin 4-8 nmol/ml olduğunu söylüyor. Aynı araştırma, homosistein seviyesi 4 iken bireylerde metionin seviyesinin neredeyse 0 olduğunu belirtiyor. Yani metionin hiç kalmamış. Bu nedenle daha doğru seviyelerin 6-8 nmol/ml alınmasının daha güvenli olduğunu belirtiyor.
Sağlıklı günler dilerim
İlker Pazarbaşı