Karaciğer yağlanması tahminlere göre toplumda % 50 dolaylarında. Kesin veri yok, bence bu tahmin doğru bir tahmin. Karaciğer yağlanmasının günümüzde çok fazla görülmesinin çok önemli sebepleri var: fiziksel aktivite yapmak zorunda kalmıyor olmamız, karbonhidrat ağırlıklı besleniyor olmamız, besin çeşitliliğimizin az olması, çevredeki toksinlerin fazlalığı… Örneğin besinlerimizdeki zehirler (tarım ilaçları).
Karaciğer testleri vardır ALT AST şeklinde yazılır. İnsanlar genellikle bu testler yüksek çıkana kadar karaciğerlerinde bir sorun olmadığını düşünür. Yüksek çıktığında ise verilen beslenme önerileri kaygı verici. Daha az yağ ve daha fazla karbonhidrat önerilir. Sorun şu ki, ALT AST değerleri yükseldiğinde karaciğer % 95 harabiyete uğramıştır ve geri dönüşünün artık çok zor olduğu belirtilir (ben buna katılmıyorum).
Karaciğerimizi güçlendirmeliyiz. Bunun için sizlere bazı öneriler vereceğim. Protein yapıtaşı (aminoasit) olarak taurin, glutamin, glisin, metionin, sistein ihtiyacımız vardır. Bunlar hayvansal kaynaklı proteinlerdir ve bu nedenle hayvansal protein tüketmek önemlidir. Bunu bitkisel proteinlerle karşılamak oldukça zor, diğer taraftan bitkisel kaynaklarla sağlamaya çalıştığımzda glisemik yükü artırmış oluyoruz, o da karaciğer ve tüm sistem için sorun yaratır. Bu arada sağlık uzmanı arkadaşlarım için belirtmek isterim, klinik çalışmalarda bu amino asitlerin dışarıdan destek olarak verilmesi ile anlamlı ölçüde değişmler gözleniyor. Yani kişiler daha sağlıklı oluyor. Bu nedenle günümüz insanında sadece hayvansal beslenme ile bunu sağlamak kolay değil. Hala takviye kullanılmasına karşı çıkan varsa (ki beni takip etmiyordur zaten), bu konudaki araştırmaları incelemelerini öneririm. Yukarıda yazdığım her bir amino asidi veya aminoasit kombinasoynu olarak verilen destekleri inceleyebilirsiniz. Bu konuda çok emek vermiş @dr.aminoasit (Dr Aydın Bey) de bunun önemine vurgu yapmaktadır ve dr amino asit adını verdiği bir kitabı da vardır. Kitap fazlaca temelden almış konuyu, konuya en yabancı olanlar da okuyabilir. Sağlık uzmanı olanlar ise kitabı biraz hızlandırarak okuyabilirler.
Karaciğeri güçlendirmek için diğer bir önemli adım kükürtlü sebzeler. Bunlar; lahana, brokoli, karnabahar, brüksel lahanası, soğan, sarımsak, turp ve çeşitleri, hardal, kuşkonmaz. İçerdikleri kükürt ve diğer bileşikler ile birlikte karaciğer için önemli bir fark yaratırlar.
Koyu yeşil ve tadı acı olan sebzeler; roka, maydanoz, dereotu, karahindiba, enginar, kereviz… bunları da diyetinize alın ve karaciğerinize yardımcı olun.
Rengarenk beslenme; sarı, kırmızı, mor, turuncu, yeşil… diyetinizdeki tahılları azalttıkça mecburen bu renklere ağırlık veriyorsunuz. Bu nedenle tahılları azaltmalısınız. Daha fazla sebze ve meyveye, özellikle sebzeye odaklanmalısınız.
İnsülin seviyeniz normal seviyelere düşmeli. Maalesef yüksek olmaına rağmen testlerdeki değer hala normal aralıkta görünüyor. Yani örneğin insülin seviyeniz 10 ve normal sınırlar içinde. Ama sizde insülin direnci belirtileri var (açlığa dayanamama veya vücudun istenmeyen tepkiler vermesi, karbonhidrat bağımlılığı vb). bu nasıl bir normal J ben gülüyorum. Siz de gülün ama ciddiye alın lütfen.
Nar en fazla önereceğim meyvelerden. Güçlü ve yüksek antioksidan içeriğinden ötürü kış mevsiminde en fazla sevdiğim meyvedir.
B vitaminleri, özellikle kolin yetersizliği hemen herkeste var. Tüm b vitaminlerinin desteklenmesi taraftarıyım. Yani sağlıklı kişiler dahi b vitamini takviyesi almalılar. Karaciğer yağlanmanız varsa özellikle kolin desteği almalısınız. Besinlerin içerisinde de en fazla yumurta sarısında bulunur.
Sanıldığının aksine yüksek yağlı beslenmek karaciğere zarar vermez, aksine karaciğer yağlanmasında azalma sağlar. Çünkü yüksek yağlı beslenme insülin seviyelerini çok yükseltmez, aralıklı açlık ile insülin git gide düşer. Yukarıda saydığım antioksidanlar ile birlikte karaciğeriniz daha da fazla destek görür. Ancak yağlarınıızn sağlıklı yağlar olması önemli: zeytin, balık, avokado, h.cevizi, ceviz, fındık badem, susam ve bunların yağları, tahin… zararlı yağlar; Ayçiçek yağı, mısır yağı, margarin, kızartma yağları, soya yağı, Kuyruk yağı. Yani hangi yağ olduğu önemli.
Bir çırpıda anlattım. Sağlıklı olun, sağlıkla kalın :)
İlker Pazarbaşı